گروه گفتگو: فرهاد ورهرام یکی ازاعضای هیئت انتخاب بخش مستند نهمین جشنواره ملی مستند و فیلم کوتاه رضوی یزد، کارگردان، محقق و تهیه کننده مطرح کشور است، مردی خوشرو، خوش ذوق و خوش اخلاق با چهره ای خاص و صمیمی، عصر دومین روز از مرحله بازبینی ها با او به گفتگو نشستیم:
جناب ورهرام سطح کیفی آثار جشنواره را چگونه ارزیابی می کنید؟
اوایل که حدود100 فیلم مستند را دیده بودیم درمورد فیلم های بخش اصلی کاملا نا امید شده بودم چرا که کمتر فیلم هایی می دیدیم که واقعا جدی باشند و تجربه ی خوبی به همراه داشته باشند، این در حالی است که موضوع جشنواره موضوع خوبی است و می توان نگاه های خوبی به آن داشت، اما در بخش سبک زندگی کارهای حرفه ای تری دیده می شد، جشنواره برای اینکه ادامه پیدا کند و بتواند وسیع تر بشود نیاز دارد که یک مقدار حاشیه اش نیز قوی تر شود و سبک زندگی حاشیه است فیلم های سبک زندگی نسبت به موضوع اصلی جذابیت های بیشتری دارند چون ما به هر حال با فیلم های مستندی با ساختار درست تر برخورد کردیم و این نشان می دهد به برگزار کنندگان که چرا گاهی اوقات حاشیه مهمتر از متن است، البته حالا که تعداد بیشتری از فیلمها را مشاهده کرده ایم نظرم درمورد مستند بخش اصلی مقداری عوض شد و امروز انصافا چند فیلم خیلی خوب در بخش اصلی داشتیم.
البته به هر حال از نظر من بهتر است یک کنکور و خاک ریزهایی سر راه جشنواره ها باشد، علاوه بر این اعتقاد دارم کیفیت جشنواره با موضوع مهمی که دارد باید بالاتر برود و باید سرمایه گذاران و حامیان خود جشنواره و یا آستان قدس در طول سال کارهایی را به مستندساز های حرفه ای سفارش دهند چون بعضی فیلم ها علاوه بر اینکه احترامی به موضوع نیست خیلی هم موضوع را سرسری هم گرفته و نگاه خیلی سطحی به موضوع شده.
خیلی مهم است که شما بتوانید بخش های مختلف آیینی، بومی، معماری و خیلی چیزهایی که زیارتی_ توریستی هست رادر قالب مستند و بان گاهی متفاوت به تصویر بکشید، مهمترین ویژگی های زیارتی، بخش توریستی هست که سال ها اتفاق می افتد در نه ایران بلکه در بسیاری از کشورها اما ما تا به حال اینجور فیلمی را ندیده ایم. مثلا در مشهد بسیاری از مردم در بخش های مختلف به توریست ها خدمات می دهند اما تا به حال داستان های این شکلی، شیوه زندگی این آدمها و .. را در قالب هیچ مستندی ندیده ایم.
لطفا درباره روند انتخاب فیلم ها مختصر توضیح دهید؟
متاسفانه چند سالی است مد شده مسئولین جشنواره بیشتر روی درصد آمارها نگاه می کنند، به نظر من بعضی وقت ها یه جشنواره با 3،2 تا فیلم هم می تواند خیلی خیلی مهم و تاثیر گذار باشد، فکر میکنم بهتر است خود دبیرخانه هم در ابتدا روی آثار ارسال شده کنترلی داشته باشد و فیلمهایی که واقعا مناسب جشنواره نیستند را سرند کند چرا که هرچقدر هیئت انتخاب وقت بیشتری داشته باشد احتمال خطاش هم کمترمی شود، وقتی تعداد فیلم ها از 100 الی 200 تا بیشتر می شود خود به خود هیئت انتخاب را خسته می کند. بالاخره یک زمان محدودی هم داریم، من اعتقاد دارم به هر حال باید فیلم سفارش داده شود تا کارگردان های خوب و حرفه ای، کارگردانانی که کار بلدند برای جشنواره ای به این مهمی فیلمهای خوب تولید کنند.
ما جشنواره را به چه خاطر برگزار می کنیم؟! یکی به خاطر اهمیت موضوع و دوم اینکه بتوانیم حرمت و حرفه ای بودن جشنواره را با بالا رفتن کیفیت آثارش بالا برده و حفظ کنیم.
آیا فیلمی بوده است که شما را به وجد بیاورد؟
بله چند تا فیلم بود، فیلم تا 5 دقیقه اول تکلیفش معلوم است، ولی بعضی از فیلم ها هم داشتیم که تا لحظات آخر هم هنوز راه نیفتاده بوده تا آخر کشیده میشد و هیچ صحبتی نمیشد کسی حرفی نمی زد.
با توجه به وجود سلایق مختلف بین اعضاء ترکیب هیئت انتخاب را چطورارزیابی می کنید؟
گروهی که ما الان در بخش مستند هستیم به خاطر ارتباطی که همیشه با هم داریم و نوع فیلم هایی هم که می سازیم به هم نزدیک است خود به خود سلایقمان به هم نزدیک می شود، ولی واقعیت این است که فیلم های عجیب غریبی ندیدیم و به بحث های جدی تر نرسیدیم.
مثلا من در سینمای پرتره نظر خودم را دارم و اگر فیلمی در اینحوزهوجود داشتهباشد و پای سینمای پرتره بیاد وسط منم میرم پای بحثش دیگه، اما هنوز به فیلمی برنخوردیم که بتونه چنین چالشی ایجاد کنه.
آیا پیش آمده که در انتخاب کردن یا نکردن یک فیلم اختلاف سلیقه داشته باشید و در این صورت این اختلاف را چگونه برطرف کردید وعمدتا این اختلاف بر سر چه بوده؟
داوری ها خیلی به هم نزدیک بود. فیلم ها خیلی با هم تفاوتی نداشت یک سری از فیلم ها خیلی بد بود و یک سری دیگر متوسط رو به بالا بود فقط در مورد یکی دوتا فیلم به دلایلی بحث کردیم.
فیلمهایی بوده که همه اعضا با دیدن آن بدون هیچ بحثی برای بخش مسابقه انتخابش کنند؟
بله بوده. ما چند فیلم داشتیم که بدون بحث انتخابشون کردیم مخصوصا در بخش سبک زندگی که دو تا از فیلم هاش را من قبلا هم دیده بودم.
به نظر من مهم اینه که جشنواره خوب اجرا شود و از آن استقبال شود بقیه ی صحبت ها بیهوده ست. متاسفانه جشنواره ها در ایران به جای اینکه تصویر مثبت در سینمای مستند داشته باشند تصویر منفی دارند. بسیاری از کسانی که با فیلم اول جایزه گرفتند فیلم سازهایی بودند که نابود شدند کسی که فیلم اولش باشد باید جایزه ش را بگیرد ولی نباید زیاد بزرگش کرد.
کیفیت آثار سینما گران ما را چطور ارزیابی می کنید؟
الانه تب جشنواره خیلی از جوان ها را گرفته است، جشنواره ها باید یه نظمی بدهند که واقعا انتخاب ها طوری باشد که توهم ایجاد نکند، چون در جشنواره نه جایزه گرفتن ارزش فیلم را بالا میبرد نه نگرفتنش ارزش فیلم را پایین میاورد چون به هرحال بخشی سلیقه ای است، کمتر جشنواره ای داریم که واقعا خوب قضاوت شود.
متاسفانه جایزه زیاد دادن و موضوع زیاد انتخاب کردن برای جشنواره در ایران زیاد اتفاق می افتد و فیلمسازان باید یاد بگیرند هر تولیدی ربطی به جشنواره ندارد و برای جشنواره نیست. مستند سازی یک شغل و حرفه است.
به اعتقاد من در جشنواره هایی که تخصصی نیست باید شرایطی ایجاد شود و به فیلم هایی جایزه داده شود که باعث جریان سازی می شوند، هیچ جشنواره ای تا به حال جریان ساز نبوده است و از 1000 فیلم ساخته شده در سال فقط 10 فیلم خوب را شاید بتوان انتخاب کرد.
متاسفانه حاشیه های سینمای داستانی وارد مستند هم شده و هیچ نقطه خوب و روشنی نداریم.
پیشنهاد شما برای فیلمسازها چیست؟
متاسفانه در سینمای مستند اصلا مدیریتی وجود ندارد تمام سینمای مستند با هزینه دولتی فراهم می شود و تلویزیون بزرگترین ضربه را به سینمای مستند زده است و این مشکل سینماست. هر وقت سینمای مستند ما توانست بابت هر فریمی که می گیرد نه تنها به پول بلکه به فرهنگ هم تبدیل بشود و به ازای مقدار تولیدی که شده بتواند هزینه فرهنگی و پولی را برگرداند آنوقت ما تازه وارد حرفه ای بودن سینمای مستند شده ایم.
واقعیت این است که ما به ویژگی و قدرت سینمای مستند جایزه نمی دهیم بلکه به موضوع جایزه می دهیم، به همین دلیل خطر ایجاد شده برای بسیاری از دوستان مستند ساز این است که فیلم هایشان را که نگاه می کنیم سینمای موضوعی است و ساختار سینمایی در آن دخیل نیست.
متاسفانه در سینمای مستند از دنیا عقب هستیم، سینمای مستند ایران در هیچ کجای دنیا مطرح نیست.
در حوزه تهیه کنندگیسینمای مستنذ درتمام ایران اگر بخواهم شمارش کنم 4،3 تهیه کننده را می توانم نام ببرم، این در حالی است که سالانه در ایران بیش از 1000مستند تولید می شود، آمار تولید مستند در ایران از دیگر کشورهای دنیا بیشتر است اما مستند هایی نیستند که استانداردهای لازم را دارا باشند. تهیه کننده کسی است که قبل از اینکه کارگردان وارد کار شود تحقیق را شروع کرده است حتی تا سناریو نوشته است، در همه جای دنیا تهیه کننده نفر اول فیلم است و کارگردان نفر دوم.
تا وقتی که مسئله تولید در ایران حل نشود هیچ وقت سینمای مستند ایران نظمی پیدا نخواهد کرد.
روند اجرایی جشنواره را از چیدمان هیئت انتخاب گرفته تا نحوه اسکان و پذیرایی چطور دیدید؟
چیدمان اعضای هیئت انتخاب به نظرم یک ویژگی داشته و آن اینکه در بخش مستند سعی شده از مستند سازهای نسل جدید، نه نسل خیلی جوان، اما جدید مثل آقای بهداد و نقاشی که به هرحال مستند ساز های مهم نسل سوم هستند استفاده کند، که این اتفاق در جشنواره های دیگر کمتر می افتد، خوبی این انتخاب این است که این بچه ها اولا کارها را می شناسند، عده ای از کارگردانان را می شناسند و در طول سال دغدغه شان مستند سازی است و این یک امر بسیار مهمی در انتخاب است که در خیلی از جشنواره ها لحاظ نمی شود. به عنوان مثال من خودم عضو هیئت انتخاب جشن خانه سینما بودم وقتی که گروه را دیدم به دلیل حضور چند نفر غیر مستندساز درهیئت انتخاباستعفا دادم.
هماهنگی جشنواره هم از نظر تماس، آماده کردن لیست ها و رفت و آمد خیلی خوب بود. معمولا جشنواره هایی که در شهرستان ها برگزار می شوند نظم خیلی بیشتری دارند. بچه ها با علاقمندی در گروه دبیرخانه کار می کنند. اکثرا کارمندی برخورد نمی کنند و تا بحال نظم خیلی خوبی داشته و خوب هم پیش رفته.
از نظر شما آیا مرزی بین سینمای مستند و داستانی وجود دارد؟
بله صد در صد، فیلم داستانی حاصل یک تخیل هست که پرورش پیدا کرده یعنی چیزی که دارد اتفاق می افتد یا افتاده و ما می توانیم بازسازی کنیم، البته اون هم یک مستند است که بخش زیادی از آن تخیلی هست و آدمهاش واقعی نیستند و درام است و ما هم با درام طرف هستیم. فیلم داستانی ساخته ذهنه و بهش پرو بال دادن. نوع فیلم برداری و میزانس به کار رفته شده در فیلم و دستور داده شده فیلم رو وارد حوزه داستانی میکنه.
نظر شما راجع به سینمای موضوعی و سفارشی چیست؟
همه فیلم ها سفارشی است مگر اینکه شخصی فیلمی را با هزینه شخصی خودش و برای دل خودش ساخته باشد، 99 درصد فیلم ها سفارشی است. در سینمای موضوعی نیز اگر ساختیم خراب شد باید دلیل واقعی اش را بیان کنیم، ما سفارش را گرفتیم و باید در حد چهارچوب امکاناتی که برایمان قائل شده اند درست رفتار کنیم.
اهمیت تحقیق و پژوهش در سینمای مستنداز نظرشما چقدر است؟
تحقیق جزیی از فیلم است که متاسفانه برای آن اهمیت درستی قائل نمی شوند، تحقیق برای سینما مستند با تحقیق برای کارهای دیگر تفاوت دارد، روش تحقیق در زمینه های دیگر به هم نزدیک است و روشی برای عموم مردم است. اما کسیکه برای فیلم تحقیق می کند باید ذهنیت تصویری داشته باشد، تحقیق کار کارگردان نیست بلکه محققی که سینما را می شناسد باید این کار را انجام بدهد.
نظرشما درباره برگزاری جشنواره در یزد چیست؟
یزد به عنوان شهری که پتانسیل های زیادی دارد برای برگزاری جشنواره خیلی خوباست و فضایی دارد که مسافر در آن خسته نمی شود، یزد از قدیم با توریست و غریبه به دلیل رفت و آمدهایی که داشتن آشناست، همینطورجشنواره سبب می شود در مقطعی در شهر تحرک ایجاد شود و این به اقتصاد شهر کمک میکند، علاوه براینکه یزد زیر ساخت های خوب و زیادی هم برای برگزاری جشنواره دارد.
یک جمله درباره جشنواره رضوی بگویید.
امیدوارم که برگزارکنندگان بتوانند امکانی را فراهم کنند تا فیلم را سفارش بدهند نه اینکه فیلم سفارش بگیرند، درتمام دنیا دبیر جشنواره باید ثابت باشد، چراکه یکی از مواردی که به جشنواره خسارت می زند ثابت نبودن دبیر و کادر جشنواره است، با عوض شدن دبیر و کادر جشنواره، جشنواره به صورت سلیقه ای برگزار می شود و نظام مند نخواهد بود
و حرف آخر:
جشنواره باید توهم را از فیلمساز دور کند، هر فیلمی ارزش فرستادن به جشنواره را ندارد.
|
این خبر را با دوستان خود به اشتراک بگذارید           | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 مخاطبان آن لاین یزدفردا -فرداییان همیشه همراه یزدفردا در سراسر جهان |
> مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید |
||||||||
|
|||||||||
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
دوشنبه 20,مه,2024